یادداشت
گرامین، نمونه اتکا به توان داخلی
گرامین، بانکی که فقط به فقرا وام می دهد!
بانکی برپایه ی کسب‌وکار اجتماعی و با بیش از ۲۵۰۰ شعبه و با نرخ بازگشت وام نزدیک به ۹۹ درصد!گرامین شامل ۲۵ موسسه زیر مجموعه می باشد که در زمینه های انرژی، اینترنت، تلفن و تلفن همراه، کشاورزی، خدمات درمانی و آموزشی و … فعالیت می کنند.
اگه دوست دارید درباره گرامین و موسسات زیر مجموعه آن و همچنین کسب‌وکار اجتماعی و پروفسور محمد یونس بیشتر بدونید، این مطلب را از دست ندید.
محمد یونس سومین فرزند از ۹ فرزند خانواده یونس است. او در سال ۱۹۴۰ در یکی از بزرگترین شهرهای بنگلادش و در خانواده ای مذهبی به دنیا آمد. تحصیلات خود را در مدرسه دانشگاهی شهرشان گذراند و همراه با درس، هنرهای دیگری مانند نقاشی و طراحی و گرافیک را نیز آموخت.
در ۲۱ سالگی به مدت ۴ سال به عنوان مدرس اقتصاد مشغول به کار شد. در این مدت او متوجه شد که مواد بسته بندی از خارج ازبنگلادش وارد می شود و در داخل کشور امکاناتی برای تولید جعبه یا مواد بسته بندی وجود ندارد. او پس از متقاعد کردن و کسب اجازه از پدرش، از بانکی تقاضای وام کرد و سریعا کارخانه بسته بندی و چاپخانه ای را با کمک صد کارگر راه اندازی نمود. با گذشت زمان این طرح تبدیل به پروژه موفقی شد که هر سال سود قابل توجهی به دست می آورد.
با وجود همه این موفقیت ها باز هم می خواست به تحصیل ادامه دهد و در سال ۱۹۶۵ با استفاده از بورس تحصیلی به آمریکا سفر نمود تا در مقطع دکتری ادامه تحصیل دهد. او پس از اخذ مدرک دکتری به عنوان مدرس مشغول به کار می شود و سپس در سال ۱۹۷۲ یونس به بنگلادش بازمیگردد.
بنگلادش یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. این کشور منابع زیر زمینی قابل توجهی ندارد و به دلیل موقعیت جغرافیایی همیشه در معرض سیل ها و طوفان های عظیم موسمی قرار دارد. در طی جنگ های استقلال بنگلادش، این کشور به کلی ویران شد و پس از استقلال، قحطی گسترده ای در این کشور پدیدار گشت.
پس از بازگشت، یونس به عنوان رییس دپارتمان اقتصاد دانشگاه شهرش مشغول به کار شد.
یونس پس از مشاهده فقر، تبعیض و بی‌عدالتی گسترده در جهان و به‌خصوص در کشورش، به‌درستی تئوری اقتصادی بازارهای آزاد شک کرد و به این نتیجه رسید که نظریه‌های اقتصادی، گفت‌وگو در مورد فقر و گرسنگی را امری بی‌ارزش می‌دانند و بازارهای نامحدود امروز به شکل فعلی‌شان، برای حل مشکلات اجتماعی طراحی نشده‌اند و برعکس، ممکن است حتی مشکلاتی مثل فقر، بیماری، آلودگی، فساد، جرم و نابرابری را افزایش دهند.
او پس از مشاهده فقر شدید و مرگ‌ومیر مردم در اثر قحطی و کمبود غذا، به همراه تعدادی از دانشجویانش برای کمک به مردم فقیر و قحطی‌زده به روستاهای بنگلادش رفتند. او در جریان تحقیقاتش متوجه شد که با پولی کمتر از ۱۷ دلار، می‌تواند ۴۲ خانوار را از دست رباخواران و دلالان و درنتیجه فقر نجات دهند! روستاییان به دلیل نداشتن پول برای تهیه مواد اولیه مجبور بودند که این پول را از دلالان و یا رباخواران گرفته و محصول نهایی را باقیمت اندکی به همان‌ها بفروشند و در طی این چرخه همیشه در فقر و بدبختی به سر می‌بردند.
محمد یونس برای حل این مشکل از بانک‌ها کمک خواست. اما هیچ بانکی حاضر به دادن وام (حتی به مقدار اندک) به انسان‌های فقیر نمی‌شد. او خود اقدام به وام‌دهی خرد به فقرا کرد و در کمال تعجب مشاهده نمود که تمام فقرا وام‌های خود را در سر موعد بازگرداندند. او این موفقیت را به بانک‌ها نشان داد و حتی حاضر شد خود ضامن فقرا شود، اما بانک‌ها بازهم حاضر نشدند که به فقرا وام خرد اعطا کنند.
یونس پس از قطع امید کردن از بانک‌ها و شیوه‌های مرسوم بانک داری، تصمیم می‌گیرد که خود بانکی را تأسیس کند که به فقرا بدون ضامن وام خرد دهد. و این‌چنین بانک گرامین (به معنای روستا) در سال ۱۹۸۳ میلادی و بر پایه‌ی کسب‌وکار اجتماعی متولد می‌شود.
کسب‌وکار اجتماعی یکی از ابداعات محمد یونس است.
کسب‌وکار اجتماعی، کسب‌وکاری است که برای رسیدن به یک هدف اجتماعی طراحی‌شده است و ضرر ده نیست؛ به این معنا که سود حاصل از فعالیت‌های آن برابر یا بیشتر از صفر است و سودی بین سهامداران تقسیم نمی‌کند.
اصول کسب‌وکار اجتماعی
طبق آنچه محمد یونس معرفی کرده است، کسب‌وکارهای اجتماعی باید به هفت اصل پایبند باشند.
هفت اصل کسب‌وکارهای اجتماعی عبارت‌اند از:
- هدف کسب‌وکار اجتماعی، غلبه بر یک یا چند مشکل اجتماعی نظیر: فقر، آموزش، بهداشت، محیط‌زیست و … هست و کسب‌وکار اجتماعی برای کسب سود حداکثر ایجاد نشده است.
- کسب‌وکار اجتماعی باید ازلحاظ اقتصادی و مالی، پایدار و خودگردان باشد.
- سرمایه‌گذاران به همان میزان که سرمایه‌گذاری کرده‌اند را می‌توانند دریافت کنند و هیچ سودی به آن‌ها پرداخت نمی‌شود.
- تمامی سودی که برای کسب‌وکار اجتماعی حاصل می‌شود باید برای گسترش و بهبود اثرگذاری اجتماعی در همان کسب‌وکار اجتماعی یا کسب‌وکار اجتماعی دیگر، سرمایه‌گذاری شود.
- یک کسب‌وکار اجتماعی نسبت به محیط‌زیست دغدغه دارد و فعالیت‌های آن نباید آثار منفی زیست‌محیطی داشته باشد.
- افرادی که در کسب‌وکار اجتماعی فعالیت می‌کنند باید از حقوقی برابر با دیگر کسب‌وکارها و شرایط کاری بهتر بهره‌مند باشند.
- انجام کسب‌وکار اجتماعی باید با لذت همراه باشد!
چرا مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها جواب‌گو نیست؟
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها دو شکل اصلی دارد:
- شکل نخست که در آن مسئولیت اجتماعی به‌طور ضعیف رعایت می‌شود. شرکت‌ها در این شکل عقیده دارند: به مردم و کره زمین خسارت وارد نکنید. (مگر اینکه آن به معنی قربانی کردن سود باشد.)
- شکل دوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، شکل قوی آن است که می‌گوید: برای مردم و کره زمین کارهای خوب انجام بدهید. (تا زمانی که می‌توانید بدون قربانی کردن سود آن کارها را انجام دهید.)
اما متأسفانه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها نیز برای حل مشکل کافی نیست. مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها گرچه با اهداف خوبی طراحی‌شده است، افراد بسیاری از آن برای افزایش سود خودشان سو استفاده می‌کنند. فلسفه آن‌ها این است:
هرچه می‌توانی سودت را بیشتر کن، حتی با استثمار کارکنانت. سپس مقدار بسیار کمی از سودت را به اهداف اجتماعی اختصاص بده یا بنیادی ایجاد کن که این کار را بکند و سپس اطمینان حاصل کن که به اطلاع عموم می‌رسد که شما چقدر بخشنده هستید. ( البته این مسئله امروزه کمتر دیده می‌شود. )
اما به‌طورکلی، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها یک مشکل عمده دارد. کسانی که به‌عنوان مدیر انتخاب می‌شوند، با این هدف انتخاب می‌گردند که ارزش شرکت را افزایش دهند که این به معنی افزایش سود است. یعنی این مسئولیت قانونی آن‌ها نسبت به سهامداران شرکت است.
محمد یونس در کتاب خود (جهانی بدون فقر) می‌گوید:
” به‌طورکلی کاپیتالیسم (سرمایه‌داری) دیدی محدود از طبیعت بشر دارد و او را موجودی تک‌بعدی می‌بیند که تنها در پی بیشینه ساختن سود است. مفهوم بازار آزاد نیز روی این بعد پایه‌گذاری شده است. تئوری‌های رایج اقتصادی نیز روی همین اصل تک‌بعدی دیدن انسان پایه‌گذاری شده است. اما واقعیت بسیار متفاوت از این تئوری است. مردم موجودات تک‌بعدی نیستند، بلکه چندین بعد دارند که احساسات، باورها، اولویت‌ها و الگوهای رفتاری متفاوت ایجاد می‌کند.”
باوجوداین نکته درباره‌ی ماهیت وجودی انسان‌ها، هنوز اقتصاددانان نظریه‌های کلان کسب‌وکار را مبتنی بر این فرضیه نهاده‌اند که انسان‌ها در زندگی فقط به فعالیت‌هایی می‌پردازند که برای آن‌ها منفعت مالی داشته باشد و مورد دیگری را در فعالیت‌های اقتصادی‌شان دنبال نمی‌کنند. این دیدگاه تحریفی به طبیعت انسانی معضل مهلک و کشنده‌ای است که نشان می‌دهد تفکرات اقتصادی‌مان کامل نیست. این نوع دیدگاه‌ها موجب بحران‌های چندگانه‌ای که امروز با آن‌ها مواجه هستیم، شده است. قوانین دولتی، دستگاه‌های آموزشی و ساختارهای اجتماعی مبتنی بر این فرضیه‌اند که فقط انگیزه‌های فردی انسان‌ها، واقعی و شایسته‌ی توجه‌اند. درنتیجه‌ی چنین دیدگاه و ساختارهای اقتصادی – اجتماعی‌ای است که با صرفی زمان بسیار، انرژی، پول و منابع دیگر را برای توسعه و حمایت از کارهای سودآور سرمایه‌گذاری می‌کنیم، فرض می‌کنیم که کسب‌وکارهای سودآور منبع عمده‌ی خلاقیت‌های انسانی و تنها مسیر ممکن برای حل مسائل جامعه‌اند، اما این فرض و برخی دیگر از ساختارهای نظری و اقتصادی ما چندان صحیح نیستند.
باید در نظریه‌های اقتصادی به‌جای نگاه تک‌بعدی به انسان، چندبعدی نگاه کنیم و هم‌زمان وجود هر دو انگیزه‌ی «دیگر خواهی» و «خودخواهی» در انسان‌ها را در نظر بگیریم. درواقع، این تغییر نگاه به انسان مبنای شکل‌گیری نظریه‌ی دکتر یونس در مورد کسب‌وکارهای اجتماعی بوده است و این فرض بنیادین درباره انسان، درنهایت به شکل‌گیری ایده جدیدی در خصوص ساختار یک کسب‌وکار با عنوان کسب‌وکار اجتماعی منجر شده است.
و در اینجاست که مفهوم جدید “کسب‌وکار اجتماعی” به میان آورده می‌شود.
شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که چرا مردم در کسب‌وکار اجتماعی سرمایه‌گذاری می‌کنند؟ جواب ساده است. به همان دلیل که در امور خیریه شرکت می‌کنند. به دلیل احساس خشنودی و رضایتی که به همراه دارد. اما کسب‌وکار اجتماعی با خیریه تفاوت‌هایی برای حامیان مالی نیز دارد:
- اول اینکه، این کسب‌وکار خودکفا و مداوم است که خودش می‌تواند خود را گسترش دهد و نیازی نیست که هرسال به آن پول تزریق شود. عمر یک هزار تومان در خیریه، یک روز است، درحالی‌که در کسب‌وکار اجتماعی این‌گونه نیست.
- دوم اینکه، سرمایه‌گذاران در کسب‌وکار اجتماعی، سرمایه خود را پس از مدتی پس می‌گیرند.
- و سوم اینکه، به این دلیل که کسب‌وکار اجتماعی نوعی کسب‌وکار است، برای اهل تجارت جذاب است. برای اینکه می‌توانند از مهارت‌های کاری و تجاری و خلاقیت خود برای حل مشکلات اجتماعی استفاده کنند.
این سؤال در ذهن بسیاری از کسانی که از کسب‌وکار اجتماعی مطلع می‌شوند، مطرح است که آیا ساختاری ترکیبی از کسب‌وکارهای به دنبال سود بیشینه و کسب‌وکارهای اجتماعی ممکن است؟ در کسب‌وکارهایی که در پی سود بیشینه هستند، انگیزه‌های شخصی محرک است، اما در کسب‌وکار اجتماعی انگیزه انجام کار خیر برای مردم و کره زمین است. حال آیا می‌توان این دو را باهم ترکیب کرد؟
محمد یونس در جواب به این سؤال می‌گوید:
البته این ترکیب می‌تواند اتفاق بیافتد اما در حالت‌های بسیار محدود. تصور کنید که کسب‌وکاری با ۴۰ درصد اهداف اجتماعی و ۶۰ درصد اهداف شخصی پایه‌گذاری شود و یا برعکس. اما در حالت واقعی، پیاده‌سازی و کار کردن چنین کسب‌وکاری با اهداف متضاد بسیار مشکل خواهد بود. مدیران اجرایی چنین شرکت‌هایی درنهایت به سمت سود بیشینه قدم خواهند برداشت. محیط تجاری امروز نیز به نحوی است که به‌طور انحصاری روی بیشینه کردن سود تمرکز دارد و این مسئله را برای یک ساختار ترکیبی سخت‌تر می‌کند. همه‌چیز ازجمله روش‌های حسابداری و استانداردها برای این هدف طراحی‌شده است. در ضمن، اهداف اجتماعی و رسیدن به آن‌ها، به‌راحتی قابل‌اندازه‌گیری نیستند. همه این مسائل، کارکرد یک ساختار ترکیبی را دچار مشکل می‌کند و درنهایت برای مدیران ساده‌تر خواهد بود که به سمت بیشینه‌سازی سود پیش روند. بنابراین، واقع‌بینان تر است که دو مدل خالص جداگانه داشته باشیم: مدل سود بیشینه و مدل کسب‌وکار اجتماعی.
امتیاز بزرگ مدل‌های یگانه این است که در این حالت حیله و کلکی برای ایجاد تصور غلط در ذهن مردم وجود ندارد. در کسب‌وکار اجتماعی، شما کسب‌وکار اجتماعی دارید و سرمایه‌گذاران از همان ابتدا می‌دانند که سود سهامی به آن‌ها تعلق نخواهد گرفت.
کسب‌وکار اجتماعی تنها یک مفهوم تئوریک نیست. کسب‌وکارهای اجتماعی مختلفی در دنیا وجود دارد ازجمله بانک گرامین و سازمان‌های مرتبط با آن. کسب‌وکارهای اجتماعی می‌توانند بازیگران مهمی در اقتصادهای ملی و اقتصاد جهانی شوند، اما تا رسیدن به این هدف راه درازی در پیش است.
تجربیات واقعی از راه‌اندازی کسب‌وکارهای اجتماعی
مفهوم کسب‌وکار اجتماعی نیز، مانند هر ایده‌ی جدیدی، به اثبات تجربی نیاز دارد؛ بنابراین، یونس برای اثبات کارآمدی این مفهوم جدید، به ایجاد کسب‌وکارهای اجتماعی متعددی پرداخته و برخی از آن‌ها را در کتابش شرح داده است:
گرامین دَنون:
یکی از کسب‌وکارهای اجتماعی که با سرمایه‌گذاری مشترک بانک گرامین و شرکت‌های بزرگ جهان ایجادشده، شرکت گرامین دنون است. این شرکت با مشارکت بانک گرامین و شرکت فرانسوی دیلی دنون به نام گرامین دنون تأسیس شد که ماست خوشمزه‌ای را برای کودکان تولید و به قیمتی عرضه کرد که افراد فقیر بتوانند آن را خریداری کنند. این ماست با مواد مغذی‌ای که در رژیم غذایی روزانه‌ی کودکان فقیر بنگلادشی نیست، غنی‌شده است. شرکت گرامین دنون، به‌منزله کسب‌وکاری اجتماعی، باید خودگردان باشد و صاحبان کسب‌وکار باید متعهد شوند که هرگز از سود سهام و بیشتر از میزان اصلی سرمایه‌گذاری اولیه برداشت نکنند. موفقیت سالیانه‌ی شرکت نیز، با توجه به میزان سود حاصل از فعالیت‌های شرکت سنجیده نمی‌شود، بلکه بر اساسی تعداد کودکانی که در هرسال از سوءتغذیه نجات می‌یابند ارزیابی می‌شود۔
گرامین تله کام و گرامبن فون:
این دو شرکت دسترسی به خدمات ارتباطات از راه دور با منافع اجتماعی و اقتصادی بی‌شمار، در دسترسی جمعیت بنگلادش قرار داده‌اند. یونس در مورد تأسیس شرکت گرامین فون می‌گوید:
” گاه خود را فردی سرسخت می‌دانم. هرگاه به این نتیجه برسم که کاری صحیح و ضروری است تا انجامش ندهم دست از تلاش برنمی‌دارم. مثلاً همه تصور می‌کردند تأسیس شرکت گرامین فون محال است و مردم از آن استقبال نخواهند کرد؛ اما من عکس این موضوع را ثابت کردم.”
گرامین فون یکی از بزرگترین پرداخت‌کننده‌های مالیات در بنگلادش است و در حال حاضر بیش از ۵۵ میلیون نفر را تحت پوشش خدماتش قرارداده است. بانک گرامین به زنان روستایی وام می‌داد تا تلفن همراه بخرند و از این طریق خدمات تلفنی را به افرادی که تلفن همراه نداشتند بفروشند تا آن‌ها بدون اینکه صاحب تلفن شوند بتوانند، با هرجایی که بخواهند، تماس بگیرند. بیش از ۴۰۰ هزار زن از این طرح استفاده کردند.
انرژی گرامین (گرامین شاکتی):
سریع‌ترین شرکت تولیدکننده‌ی دستگاه‌های انرژی خورشیدی خانگی در دنیاست. این شرکت ماهیانه هزاران سیستم انرژی خورشیدی خانگی را به روستاییان بنگلادش می‌فروشد. همچنین، این شرکت ۵۰ هزار کارخانه‌ی تولید گاز گیاهی تأسیس کرده است.
علاوه بر این، گرامین شاکتی اقدام به نصب شارژرهای خورشیدی سیار، روشنایی اضطراری خورشیدی، تصفیه آب خورشیدی، سیستم‌های مخابراتی خورشیدی، شبکه برق خورشیدی کرده است.
گرامین کالیان:
این شرکت باهدف ارائه‌ی خدمات بهداشتی مناسب کیفیت مطلوب به وام‌گیرندگان بانک گرامین و دیگر روستاییان ایجاد شد. این شرکت برنامه‌ی بیمه‌ی بهداشتی را اجرا می‌کنند که بر اساس آن خدمات مراقبت‌های بهداشتی اولیه را با هزینه‌ی سالیانه دو دلار برای هر خانوار ارائه می‌دهند و اکنون در فرایند ایجاد سیستم مراقبت بهداشتی ملی است که مجموعه‌ای از کسب‌وکارهای اجتماعی را، به‌ویژه برای تأمین مراقبت‌های بهداشتی، فراهم می‌کند.
گرامین فیشریز و بنیاد لیوستاک:
این شرکت باهدف اداره‌ی نزدیک به هزار دریاچه‌ی پرورش ماهی، در شمالی تربن و جنوبی‌ترین نقاط بنگلادش تأسیس شد. در سال ۲۰۰۲، برنامه‌ی پرورش احشام نیز به آن افزوده شد که آموزش، واکسیناسیون، مراقبت‌های دامپزشکی و دیگر خدمات حمایتی را به زنان فقیر عرضه کرد و آن‌ها به کشاورزان مدرنی تبدیل شدند و درنتیجه، دیگران را در بهبود و گسترش فعالیت‌های روزانه‌ی کشاورزی یاری دادند.
|
نام شرکت |
هدف تاسیس |
|
بانک گرامین |
ارائه خدمات مالی به فقرا |
|
گرامین تراست |
آموزش و حمایت فنی و مالی به مؤسسات اعتبارات خرد در دنیا |
|
بنیاد کشاورزی گرامین |
آموزش و کمک برای بهبود محصولات کشاورزی |
|
بنگاه گرامین |
صادرات پارچه‌های دستباف گرامین |
|
صندوق گرامین |
حمایت مالی برای شروع پروژه‌های کارآفرینی |
|
بنیاد شیلات و دام گرامین |
برنامه پروش ماهی و احشام |
|
گرامین تلکام |
خدمات مخابراتی و ارتباطی برای فقرا |
|
محصولات گرامین |
فروش داخلی پارچه‌ها و محصولات دستباف گرامین |
|
گرامین سایبرنت |
ارائه سرویس اینترنت |
|
انرژی گرامین (گرامین شاکتی) |
تولید انرژی‌های نو در مناطق روستایی بنگلادش |
|
گرامین فون |
ارائه خدمات تلفن همراه |
|
بنیاد رفاه گرامین |
خدمات درمانی و رفاهی برای اعضا و کارکنان بانک گرامین |
|
آموزش گرامین (گرامین شیکا) |
بورسیه تحصیلی و دیگر کمک‌ها به دانش آموزان فقیر |
|
ارتباطات گرامین |
خدمات اینترنت و پردازش داده |
|
بافندگی گرامین |
بافت پارچه‌های بافتنی برای صادرات |
|
مدیریت سرمایه گرامین |
مدیریت سرمایه‌گذاری |
|
راه‌حل‌های گرامین |
ارائه راه‌حل‌های فناوری اطلاعات برای شرکت‌ها |
|
پارک فناوری اطلاعات گرامین |
ساخت تسهیلات پیشرفته شرکتی در داکا |
|
ترویج کسب‌وکار گرامین |
تدارک ضمانت وام برای کسب‌وکارهای کوچک |
|
بزرگراه اطلاعات گرامین |
ارائه دسترسی به اینترنت و اتصال داده‌ها |
|
آموزش ستاره گرامین |
آموزش فناوری اطلاعات |
|
گرامین بایتک |
ساخت محصولات الکترونیکی |
|
صندوق سلامت گرامین |
تأمین مالی شرکت خدمات درمانی گرامین |
|
خدمات درمانی گرامین |
ارائه خدمات درمانی به فقرا |
|
گرامین دانون |
ارائه غذاهای مغذی و درعین‌حال مقرون‌به‌صرفه به فقرا |
|
گرامین وولیا |
تهیه آب آشامیدنی سالم و باقیمت مناسب |
گرامین وولیا:
در بنگلادش به دلایل زمین‌شناسی، تقریباً تمام آب‌های زیرزمینی به آرسنیک آلوده‌شده است. هرروز در بنگلادش میلیون‌ها نفر از مردم آب مصرفی آرسنیک مصرف می‌کنند. برآورد می‌شود که ۳۴ تا ۷۷ میلیون بنگلادشی به دلیل آلودگی آب به آرسنیک در معرض بیماری قرار دارند و بسیاری نیز جان خود را ازدست‌داده‌اند. برای حل این مشکل، شرکت خدمات بهداشتی گرامین و شرکت وولیا، با تشکیل یک شرکت مشترک بر اساس کسب‌وکار اجتماعی، اقدام به ساخت و اداره چندین واحد تولید و تصفیه آب در برخی از فقیرترین روستاها در مرکز و جنوب بنگلادش برای تهیه آب آشامیدنی سالم باقیمت مناسب کرده است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری اجتماعی
به‌منظور حمایت از رشد کسب‌وکارهای اجتماعی، محمد یونس در کتاب خود (کتاب «کسب‌وکار اجتماعی، شیوه جدیدی از کسب‌وکار که منجر به تأمین نیازمندی‌های بشر در دنیای سرمایه‌داری خواهد شد») به اهمیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری اجتماعی اشاره و بیان می‌کند که این صندوق‌ها باید خدماتی از قبیل مطالعه و ارزیابی کسب‌وکارهای اجتماعی نوپا، سنجش کارایی مالی و مدیریتی و اثربخشی آن‌ها در دستیابی به اهداف اجتماعی ارائه کنند تا کسانی که به سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای اجتماعی علاقه‌مندند به‌راحتی کسب‌وکار موردنظرشان را ارزیابی کنند. علاوه بر این بستری را فراهم کنند که به‌سرعت نیاز مالی تعداد زیاد و متنوعی از کسب‌وکارهای اجتماعی تأمین شود.
بازار سهام اجتماعی
بازار سهام اجتماعی موضوع دیگری است که یونس این‌گونه به آن اشاره می‌کند:
در سال‌های آینده، تعداد کسب‌وکارهای اجتماعی افزایش می‌یابد و به‌تدریج دنیایی دیگر به‌موازات کسب‌وکارهای معمولی، باهدف کسب سود، شکل می‌گیرد. کسب‌وکارهای اجتماعی تقریباً در هر بازار و حوزه کسب‌وکاری، از کالاهای مصرفی تا خدمات و شرکت‌های خدماتی و از حوزه‌های مالی و بانکداری تا فناوری اطلاعات و صنایع سنگین، حضور خواهند داشت. با توجه به این موارد، به نظر می‌رسد که درنهایت، ایجاد بازار سهام موازی که مختص خریدوفروش سهام کسب‌وکارهای اجتماعی و تأمین سرمایه این کسب‌وکارها باشد، اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. بسیار مهم است که به‌دقت کسب‌وکارهای اجتماعی را تعریف کنیم تا مشخص شود چه شرکت‌هایی واجد شرایط لازم برای حضور در بازار سهام کسب‌وکارهای اجتماعی‌اند. سرمایه‌گذاران و خریداران سهام باید از این بابت مطمئن شوند که شرکت‌های حاضر در بازار سهام کسب‌وکارهای اجتماعی یک کسب‌وکار اجتماعی‌اند نه شرکتی معمولی باهدف کسب سود که ادعا می‌کند کسب‌وکاری اجتماعی است. قیمت سهام کسب‌وکارهای اجتماعی در این بازار نشان‌دهنده اجماع سهامداران روی ارزش‌های بلندمدتی است که مالکان آن کسب‌وکارها ارائه می‌کنند، بااین‌حال، ارزش فعالیت کسب‌وکارهای اجتماعی نه بر اساس میزان سودی که انتظار می‌رود به سهامداران بپردازند، بلکه بر اساس میزان خدمات اجتماعی‌ای که ارائه می‌کنند سنجیده خواهد شد، زیرا هدف اصلی سرمایه‌گذاران در این کسب‌وکارها نیز ارائه همین خدمات مزایای اجتماعی است. در بازار سهام کسب‌وکارهای اجتماعی، همانند هر بازار دیگری، فروشندگان به دنبال این هستند که سهام خود را با با شرین قیمت بفروشند. درنتیجه، تعداد متفاوتی از سهام باقیمت‌های مختلف فروخته خواهد شد. همچنین، هرچه قیمت سهام بالاتر باشال، تعداد سهام بیشتری برای فروش عرضه می‌شود. با توجه به اصول کسب‌وکارهای اجتماعی، مالکان سیام انتظار ندارند که به منافع شخصی دست پابند. بر همین اساسی، اگر فروش سهام باعث شود تا افراد به پولی بیشتر از سرمایه‌گذاری اولیه دست یابند، فروشنده باید درآمد اضافی‌اش را در کسب‌وکار اجتماعی دیگر، صندوق سرمایه‌گذاری کسب‌وکارهای اجتماعی و یا خرید اوراق قرضهٔ کسب‌وکارهای اجتماعی سرمایه‌گذاری کند.
